Versoepeling en cultuur – Jan Willem Sap

Versoepeling en cultuur

Op 14 januari 2022 maakte de Nederlandse regering een aantal versoepelingen bekend. De niet-essentiële winkels mochten na een maand weer open. De cultuursector diende echter dicht te blijven. Waarom? Is men bang voor teveel mensen tegelijk op pad, of teveel mensen in een te kleine ruimte? Theaters voeren toch al maanden lang een veilig beleid met ventilatie en streng testen aan de ingang? In een supermarkt is minder controle dan in een theater. Blijkbaar meent de Nederlandse regering dat we deels toch streng moeten blijven vanwege het gevaar van een snelle verspreiding van het coronavirus. Maar is het dichthouden van de cultuursector wel noodzakelijk en proportioneel? Is het dichthouden misschien uit schuldgevoel vanwege eerdere besluiten? Nederland was te laat begonnen met ‘boosteren’. Men heeft te snel regels losgelaten terwijl bijvoorbeeld in het buitenland het mondkapje wel op meer plekken verplicht was. Daarnaast blijken mondkapjes bij nader inzien wel degelijk relevant om verspreiding van COVID-19 tegen te gaan. Het is niet erg als de wetenschappelijke inzichten zijn gewijzigd, maar erken het eerlijk en open. In het kader van macht en tegenmacht zou de Tweede Kamer hierover goed moeten doorvragen.

Het uitgangspunt in de zomer van 2021, dat we uit de problemen zouden zijn als veel mensen waren gevaccineerd, bleek te optimistisch. We zijn nog niet van de maatregelen af. Telkens wordt Nederland door de snelheid en de grilligheid van het virus overvallen. Waarschijnlijk is het beter ervan uit te gaan dat het virus nog lang onder ons zal blijven, dat we ermee moeten leven. Dan kan ook meer vooruit worden gekeken, hoewel dat door politiek Den Haag als zeer lastig wordt ervaren. In september 2021 hebben de WRR en de KNAW al aangegeven dat de overheid voorbereid moet zijn op verschillende toekomstscenario’s voor het verloop van de COVID-19-pandemie. In het belang van de economie, met name de middenstand, moet ook meer worden aangesloten bij het beleid van omliggende landen. Het kan toch niet de bedoeling zijn dat de winkels in Nederland gesloten zijn en burgers gaan shoppen in Aken en Antwerpen. Over verspreiding gesproken.

Bij de beperkte versoepelingen van het coronabeleid van 14 januari 2022 komt de culturele sector er opvallend bekaaid van af. Indirect lijkt de regering een zeker dedain voor cultuur uit te stralen. Veel mag weer vanaf zaterdag 15 januari 2022, met volle en vrolijke winkelstraten als gevolg, maar onder meer de cultuursector moet dicht blijven. Terwijl door iedereen wordt erkend dat sport belangrijk is om fysiek en mentaal gezond te blijven, wordt onvoldoende ingezien dat mensen ook kunst en cultuur nodig hebben. Zonder ‘fitness van de geest’ gaan de mensen afstompen. Dat er in de evenementenwereld relatief veel ‘wappies’ zitten, mag geen verrassing zijn: hun inkomstenbron is uitgeschakeld door het strenge overheidsbeleid. Ook zijn er toenemende zorgen over privacy, gegevensbescherming en bewegingsvrijheid van burgers. Dansen met corona-apps? is de titel van de VDE-Europalezing 2021 door Rob van den Hoven van Genderen (ISBN 9789077246962). Een aparte positie neemt de danssector in. Doordat dans letterlijk een combinatie belichaamt van kunst en sport, verenigt hij ook beide sectoren. Opvallend is, dat het kabinet tijdens het openbaar maken van nieuwe maatregelen vrijwel nooit de dans noemt, waardoor het vaak onduidelijk is onder welke regels de sector valt. Tegelijkertijd is dans misschien juist vanwege die combinatie een mooie uitweg uit de pandemie. In dat licht zou meer waardering moeten zijn voor de bestaande zelfregulering door de danssector, die al sinds de eerste uitbraken van COVID-19 in Nederland de verantwoordelijkheid heeft opgepakt door serieus werk te maken van een veilige dansomgeving. Dat lijkt effectiever dan afbrekend overheidsingrijpen.

In het coalitie-akkoord (2021-2025) van VVD, D66, CDA en ChristenUnie, staat dat cultuur van wezenlijk belang is voor onze samenleving en een investering is in onze maatschappij, vanwege de verbindende, inspirerende en prikkelende kracht waarmee het mensen bij elkaar brengt, uitdaagt en nieuwe perspectieven biedt. Het kabinet is van plan muziek- en cultuureducatie op school te stimuleren, waaronder bezoeken aan musea. Maar als we een vergelijking maken met omringende landen in Europa, dan heeft Nederland een ongunstige reputatie als het gaat om het langer dichthouden van de culturele sector. Volgens museumdirecteur Ann Demeester straalt het kabinet-Rutte uit dat Nederland een land van ‘dingen en lichamen’ is, waarbij geest, ziel en emoties als niet relevant worden beschouwd. Tijdens Talkshow M van 14 januari 2022 zei Ann Demeester dat in Nederland het kopen van geurkaarsen, jenevers, salontafels en lingerie blijkbaar relevanter wordt gevonden dan schilderijen, theaters en muziek. Als het gaat om versoepeling en cultuur blijkt Nederland in Europa terecht te zijn gekomen in een situatie van ‘splendid isolation’ en dat is niet iets om trots op te zijn.

Jan Willem Sap,

15 januari 2022

Use Facebook to Comment on this Post