De aanval van Poetin op Oekraïne is een aanval op een democratisch Europa
De aanval van Poetin op Oekraïne is een aanval op een democratisch Europa
Ondanks de waarschuwingen door de Amerikaanse regering, hadden veel burgers in Europa niet gedacht dat dit mogelijk was. Een Russische aanval op Oekraïne, niet alleen op het Oosten maar op het complete land, gericht op de verovering van de hoofdstad Kiev. De Russische president Vladimir Poetin wil in Kiev een zetbaas neerzetten, een situatie scheppen als in Wit-Rusland, waar een bevriende dictator de scepter zwaait. Na de Russische aanval van 23 februari 2022 door dictator Poetin is het oorlog in Europa. De bestaande orde van vrede en veiligheid ligt onder vuur. Mensen slaan op de vlucht. Poetin lijkt geen probleem te hebben met het doden van onschuldige burgers. In feite had hij al ervaring met het bombarderen van scholen en ziekenhuizen in Syrië.
Deze oorlog is tragisch voor de mensen in Oekraïne. In zekere zin ook voor Russische soldaten die door Poetin worden bevolen een soevereine staat aan te vallen. Het is schadelijk voor de economie en de wereldvrede. De laatste tijd werd uit zijn redevoeringen helaas al duidelijker dat Poetin het bestaansrecht van Oekraïne als zelfstandige staat niet zag zitten. Er waren vergezochte uitlatingen over denazificeren en genocide. Poetin meende ook te kunnen bepalen of Oekraïne, een zelfstandige staat, wel of niet lid zou kunnen worden van de Europese Unie of de NAVO; een onhoudbaar standpunt als we denken aan de formele gelijkheid van soevereine staten. Los van de vraag of de internationale organisaties Oekraïne daartoe al geschikt achten, behoort Oekraïne zelfstandig te kunnen bepalen of het een verzoek tot toetreding wil indienen. Oekraïne heeft overigens al enige tijd het verlangen om toe te treden tot de Europese Unie.
Vastgesteld kan worden dat de implicatie van de oude frustratie van Poetin, over het uit elkaar vallen van de Sovjet-Unie, door deskundigen in het Westen niet goed is aangevoeld, ondanks het feit dat Poetin over die frustratie open was. Het Westen heeft nagelaten om Poetin aan te geven waar de grenzen liggen. Dat bleek al uit de slappe Westerse reactie op zijn annexatie van de Krim in 2014. Europa kwam niet over de brug met harde sancties, misschien mede door de Duitse afhankelijkheid van het Russische gas. Zo’n dictator denkt dan ‘o, dat ging makkelijk’ en wordt vervolgens een ‘rupsje-nooit-genoeg’. Net als bij criminelen is het bij dictators van belang om ze vroeg een duidelijk halt toe te roepen.
Het hele internationale systeem van na 1945 was erop gericht de angst voor oorlogszuchtige dictators te voorkomen. Sinds 1945 was er vrede in het Westen. Het NAVO-Verdrag bood duidelijke garanties. Al dertig jaar, sinds begin jaren negentig, is sprake van de heling tussen Oost en West. Nu lijkt de tijd van ontspanning voorbij en is op 23 februari 2022 in de wereldgeschiedenis een gevaarlijke periode aangebroken. Alleen al door een botsing tussen bijvoorbeeld een Russisch schip en een schip uit Turkije (lid van de NAVO) kan de vlam zo maar in pan slaan. De aanval van dictator Poetin op Oekraïne is een aanval op de waarden van de democratische rechtsstaat, met name de rechten van de mens, die na de Tweede Wereldoorlog worden uitgedragen door de staten van Europa en de Europese Unie. De aanval van Poetin is een aanval op een democratisch Europa.
De demonstratievrijheid in Rusland heeft Poetin afgeschaft, want hij kan niet tegen tegenspraak of kritiek. Op basis van de nationalistische mythe van een groot-Rusland, is Poetin verstrikt geraakt in zijn eigen wat verwarde historische redevoeringen We hebben te maken met een verwarde agressor zonder respect voor internationaal recht en nationale autonomie. Dit soort gedrag moet consequenties hebben. Vanuit de Verenigde Naties vraagt deze aanval op Oekraïne om een schorsing van de stemrechten van Rusland in de Veiligheidsraad. Als dit agressieve gedrag niet snel kan worden beëindigd zal de organisatie ongeloofwaardig worden. Deze nieuwe periode in de wereldpolitiek vraagt tevens om een sterkere opstelling van Europa. Europa heeft blijkbaar oogluikend toegestaan dat in Rusland een dictatorschap kon groeien, dat dagelijks Russen oppakt en vergiftigt, terwijl het land lid was van de Raad van Europa. Met het regime in Moskou bleef men hangen in een te vriendelijke dialoog. Zo nu en dan werd met Poetin een drankje gedronken, bijvoorbeeld in het kader van een sportevenement. Maar al die tijd zat Poetin in zijn hoofd te plannen over het uitschakelen van de binnenlandse oppositie en het veroveren van gebieden met klassiek militair materiaal en een ontelbare hoeveelheid soldaten, waaronder ‘groene mannetjes’ zonder duidelijke insignes.
Oekraïne heeft het recht zichzelf te verdedigen en andere landen moeten hulp bieden. Het is naïef om te denken dat Poetin zich zal beperken tot Oekraïne. Hij is al jaren bezig autoritarisme te financieren en voert een permanente strijd tegen Europa, waarvan hij hoopt dat het zwak en verdeeld zal blijven opereren. In het belang van de Europeanen dienen de lidstaten van de Europese Unie een sterke en solidaire eenheid te vormen, die effectieve sancties uitdeelt. Het zal nodig zijn meer te investeren in defensie. Daarnaast zullen de lidstaten van de Europese Unie snel onafhankelijk moeten worden van olie en gas uit Rusland. Het voortbestaan van een democratisch Europa staat op het spel.
Jan Willem Sap
voorzitter Vereniging Democratisch Europa
26 februari 2022