Vermoorde journalist – Jan Willem Sap
De agressie tegen journalisten neemt toe. We leven in een land waar aanvallen worden gepleegd op het kantoor van De Telegraaf en Panorama. Waar negatief wordt gesproken over het belangrijke werk van de vrije pers. De ruimte voor journalisten bij hun zoektocht naar de waarheid wordt kleiner. Dat is geen goede ontwikkeling. Wanneer zelfs democratisch gekozen leiders, op basis van de volkswil, menen de vertolkers van kritische geluiden te moeten liquideren, wordt de democratische rechtsstaat uitgehold. Politici behoren geen grapjes maken over de zogenaamde behoefte om je te ontdoen van een lastige journalist. Zo´n grapje kan het begin zijn van bedreigingen die leiden tot het afluisteren van journalisten, het oppakken van journalisten, in de gevangenis gooien en nog erger het vermoorden van journalisten. Er dreigt een killer klimaat waarin de journalist angstig zijn weg moet gaan, ´s ochtend bang om in de auto te stappen vanwege een mogelijke autobom, ´s avonds bang alleen de hond uit te laten. Want een afrekening door een huurmoordenaar ligt op de loer.
De afschuwelijke moord op de 30-jarige Bulgaarse journalist Viktoria Marinova, verkracht en gewurgd, is een schok voor geheel Europa. Onderzocht moet worden of er een verband is met haar uitzending over het onderzoek naar corruptie met Europees subsidiegeld. Hierbij zouden overheidsfunctionarissen, oligarchen en drugsbazen zijn betrokken (NRC Handelsblad, 9 oktober 2018). Deze moord op een dappere journalist die aandacht besteedde aan de Bulgaarse GP-zaak, mag niet straffeloos blijven, zoals wel bij eerdere vermoorde journalisten in Slowakije (Ján Kuziak) en Malta (Caruana Galizia) is gebeurd. Want nu dreigt in Europa een soort vrijbrief te ontstaan voor het straffeloos uitvoeren van bedreigingen en afrekeningen.
Vanwege het gevaar voor de democratische rechtsstaat en het pluralisme, dient te worden geregeld dat er direct geld beschikbaar komt om de veiligheid van journalisten naar bijvoorbeeld corruptie te kunnen garanderen. Vanwege het belang van de persvrijheid behoren journalisten indien nodig te kunnen beschikken over een beveiliger en een advocaat. Dat geld moet komen van de overheid, maar kan indien nodig mede worden opgebracht met steun van verenigingen, stichtingen en particulieren. Want het gaat hier over de toekomst van onze Europese waarden. Men mag bij het bewust uitschakelen van journalisten geen sfeer van straffeloosheid laten ontstaan. Het zou voor de hand liggen dat er arrestaties plaatsvinden. Probleem is dat veel media in handen zijn gekomen van een kleine groep magnaten. Als er dan ook sprake is van een nauwe band met de regering is het zaak om extra waakzaam te zijn. Ter voorkoming van vriendjespolitiek dienen de autoriteiten van betrokken EU-lidstaten te worden verplicht om bij vermoorde journalisten nauw samen te werken met Europol. Bewijsstukken mogen niet zomaar opeens worden verbrand. In het belang van respect voor de Europese waarden, effectieve rechtsbescherming en wederzijds vertrouwen, dient iedere vorm van partijdigheid te worden uitgesloten. Juist bij het onderzoek na een moord op een kritische journalist.
Jan Willem Sap
Voorzitter van de VDE
Amsterdam, 10 oktober 2018
