De noodzaak van EU-maatregelen tegen illegale migratie en mensensmokkel
In meerdere Europese landen is sprake van een anti-immigratiesentiment. Dat komt mede omdat de politici steeds vaker en harder zijn gaan roepen om grenzen, hogere hekken en betere bewaking. De burgers gaan dat dan als waarheid zien en ze gaan vervolgens ook in die lijn stemmen. Omdat het de coalitie van het midden niet meer lukte een compromis te vinden waar premier Mark Rutte mee kon leven, de man van de Turkije-deal en van de Tunesië-deal, leidde niet stikstof maar migratie opeens tot een grote politieke crisis in Nederland.
Die roep om grenzen is niet alleen in Nederland het geval, het speelt bijvoorbeeld ook in Duitsland, Oostenrijk, Italë en Frankrijk. Waar eigenlijk niet? Bijvoorbeeld ook Polen heeft het druk met het tegengaan van subversieve acties van Wit-Rusland, een land dat bewust mensen uit Afghanistan lokt en ze dan door de bossen heen ’s nachts bij Polen naar binnen duwt om te destabiliseren. Het is wel de vraag of al die gewenste extra hekken echt gaan helpen, hoewel erkend moet worden dat Joe Biden wel doorgaat met de muur van Donald Trump tussen Mexico en de U.S.A.
Wat betreft Europa heeft Vincent Cochetel, directeur Middellandse-Zeegebied bij de Vluchtelingenorganisatie UNCHR, gezegd: ‘Mensen zullen één, twee, vier, tien keer proberen de Franse grens over te komen. Misschien doen ze er langer over dan voorheen. Maar uiteindelijk komen ze er.’ In NRC Handelsblad van 30 september 2023 benadrukt Caroline de Gruyter het volgende: zolang Europa een van de rijkste, veiligste en meest democratische delen is van de wereld, en veel mensen op drift zijn, zolang Europa behoefte blijft houden aan arbeidskrachten, zal Europa met grenscontroles alleen geen grip krijgen op migratie. Nog los van de aantallen, de vraag is of het asielbeleid van de Europese Unie meer ordelijk kan, humaner en robuuster. Daar is wel behoefte aan. Dan zal het vertrouwen van de politici en daarna de burgers in de politieke partijen weer kunnen gaan toenemen.
Want de Europese Unie staat voor complexe uitdagingen, waarbij moet worden uitgegaan van gedeelde verantwoordelijkheid en solidariteit. Het onderscheid tussen legale en illegale migratie is cruciaal voor het behoud van de orde en veiligheid binnen de EU-grenzen, alsook voor het waarborgen van de rechten en het welzijn van migranten. Deze uitdaging wordt versterkt door de activiteiten van mensensmokkelaars, die vaak schaamteloos profiteren van de paniek van migranten. Welke maatregelen moet de Europese Unie nemen om zelf te bepalen wie toegang krijgt tot Europa, in plaats van dit over te laten aan mensensmokkelaars en hun duivelse verdienmodel?
Een primaire strategie is het versterken van de gemeenschappelijke buitengrenzen van de Europese Unie. Dit omvat de implementatie van geavanceerde surveillance-technologieën en een verhoogde samenwerking tussen de lidstaten. Effectieve grenscontroles zijn essentieel om illegale migratie te beperken en om de veiligheid van de EU-burgers te waarborgen. Het bieden van meer legale migratiemogelijkheden kan de noodzaak voor illegale migratie verminderen. Dit kan onder meer door visa en gezinsherenigingsprogramma’s. Door samen te werken met landen van herkomst en doorvoer kunnen afspraken worden gemaakt over het beheren van migratiestromen en het bestrijden van mensensmokkel. Het verstrekken van juiste informatie in herkomstlanden over de risico’s van illegale migratie en de mogelijkheden voor legale migratie kan potentiële migranten helpen een beter geïnformeerde en daardoor meer bewuste keuze te maken.
Door te investeren in economische ontwikkeling, stabiliteit, de rechtsstaat en veiligheid in herkomstlanden kan de druk op migratie worden verminderd. Door het opzetten van efficiënte en eerlijke asielprocedures, met sterke regionale EU-centra in Afrika en Azië, kan men sneller beslissen wie in aanmerking komt voor bescherming. Dan weten de mensen eerder waar ze aan toe zijn voordat ze een gevaarlijke bootleg-reis gaan ondernemen over de Middellandse Zee. Voor mensen die na hun komst geen recht hebben op verblijf in de Europese Unie, kunnen programma’s worden opgezet voor een veilige en waardige terugkeer naar hun herkomstland, inclusief ondersteuning bij re-integratie.
In ieder geval staat actieve deelname aan internationale initiatieven en overeenkomsten gericht op migratiebeheer en de bestrijding van mensensmokkel, op zeer gespannen voet met een eventueel terugtrekken achter fictieve Hollandse dijken. Bij Mark Rutte en zijn pogingen deals te maken was dat zeker niet het geval. We leven nu eenmaal in een geglobaliseerde samenleving met gedeelde rechtsordes. De migratiemaatregelen vereisen een gecoördineerde aanpak van alle EU-lidstaten samen. Nodig is een betere balans tussen het beschermen van de buitengrenzen, het respecteren van internationale verplichtingen zoals het Vluchtelingenverdrag, en het waarborgen van de rechten van migranten en vluchtelingen. Als de politici er met hun uitspraken weer vertrouwen in krijgen, dan zullen de burgers dat steunen.
Amsterdam, 19 december 2023
Jan Willem Sap
Voorzitter VDE