De Russische idee en de angst van Poetin
Uit het propageren van de ‘Russische idee’ bij de oorlog tegen Oekraïne kan worden afgeleid dat president Poetin bang is. Hij is onzeker in de moderne wereld en voelt zich gedwongen om terug te grijpen op imperiale ambities uit het verleden. Het streven naar de grenzen van de vroegere Sovjet-Unie past ook in dat straatje. Poetin was woedend over de Maidanrevolutie (2014) in Kyiv, toen voor de hele wereld duidelijk werd dat de Oekraïners liever kozen voor aansluiting bij Europa dan voor aansluiting bij Rusland. Tegenover de zogenaamde lege waarden van de ‘westerse globalistische elites’ benadrukt Poetin graag traditionele waarden. Met de Russisch-Orthodoxe kerk zijn speciale banden geschapen ten dienste van orde, gezin, vaderland en opofferingsgezindheid, alles voor het Heilige Rusland, dat inmiddels is uitgegroeid tot een corrupte militaristische staat.
Poetin wil niet alleen de onrust in eigen land maar ook die in de landen om hem heen voorkomen. Zijn doel is een groots Rusland omringd door gehoorzame buurlanden. Een Oekraïne dat lid wordt van de Europese Unie en de NAVO past niet in de ‘Russische idee’. Zijn grote angstbeeld is dat het met een Rusland zonder Oekraïne nooit echt iets zal worden. Moskou heeft niet de stijl van Kyiv en Odessa. Aan de ene kant lijkt de focus van Poetin op Eurazië boven het meer individualistische Westen te duiden op Marxistische wortels. Aan de andere kant hebben Poetin en zijn maffiavriendjes enorm geprofiteerd van de liberalisering van het communistische systeem. Poetin zit niet te wachten op onafhankelijke rechters die hem tot de orde kunnen roepen.
Waarschijnlijk denkt Poetin dat Rusland zonder een door Moskou geknecht Oekraïne niet goed kan heersen, omdat de Russen in eigen land dan moeilijker onder de duim kunnen worden gehouden. De autocraat Poetin is niet alleen benauwd voor het Westen, hij is ook bang voor zijn eigen onderdanen. Een vrij, democratisch en succesvol Oekraïne zal veel in beweging brengen. Poetin heeft de oorlog al verloren en toch weigert hij de onafhankelijkheid van Oekraïne te accepteren. Nu de Oekraïners ondanks alles zijn uitgegroeid tot de dappere vechters voor het Europese ideaal, probeert Poetin als wraak de infrastructuur van Oekraïne te vernietigen. Oekraïners moeten sterven of wegvluchten, de rest dient de onafhankelijkheidsstrijd te staken. Maar intussen is bij Bachmoet juist een Russische brigade op de vlucht geslagen. Nog even doorvechten. Als Poetin geen afstand neemt van de ‘Russische idee’ zal zijn angst eerder groter dan kleiner worden.
Jan Willem Sap
Voorzitter VDE
Amsterdam, 11 mei 2023