De meeste Nederlanders blijven Oekraïne steunen
Het is een zwakke situatie dat de Europese Unie geen afschrikkende militaire poot heeft om op te staan. Dat is de belangrijkste reden dat Poetin het heeft aangedurfd om, na maandenlange openlijke troepenopbouw aan de grens, Oekraïne aan te vallen. Poetin had vrijwel geen vrees voor de Europese Unie als soft power. De eerdere waarschuwingen van Angela Merkel – je leeft in een ander tijdvak – deden hem weinig. Europese samenwerking is gelukkig meer dan een zaak van regeringen alleen. In het Europees Parlement, de volksvertegenwoordiging van de Europese Unie, is nu voldoende steun aanwezig voor Oekraïne, inclusief gevechtsvliegtuigen, helikopters en tanks. Daarnaast zijn er nog de burgers die meetellen in het democratische gebouw. Wat is de mening van de burgers in staten als Nederland, Frankrijk, Duitsland, Italië en de Verenigde Staten van Amerika over het voorduren van de militaire en financiële steun aan Oekraïne?
In de periode tussen 27 april en 2 mei 2023 heeft het Londense marketingbureau Kantar onder vijf westerse democratieën een onderzoek verricht in opdracht van de Oekraïense denktank New Europe Center. In Nederland blijkt 58 procent van de ondervraagden van mening dat Oekraïne weer het gezag moet terugkrijgen in alle gebieden die nu door Poetin en de pro-Russische separatisten zijn bezet, inclusief de Krim. 31 procent vindt dat de steun moet doorgaan totdat Oekraïne alle bezette gebieden terug heeft en Poetin in Den Haag terecht staat voor oorlogsmisdaden. Dat laatste was niet nodig volgens 27 procent, maar die groep wil wel blijven steun geven totdat het verloren gebied weer terug is bij Oekraïne. 21 procent meent dat de hulp moet stoppen wanneer Oekraïners weer de baas zijn in de gebieden die sinds vorig jaar door Poetin zijn bezet. 20 procent vindt dat de steun aan Oekraïne thans dient te worden stopgezet (Bob van Huët, Algemeen Dagblad, 21 mei 2023).
Op zich is 58 procent van de ondervraagden in Nederland een duidelijke meerderheid. Het klinkt niet slecht en is ook een kwestie van beschaving. Maar is die steun voor de langere termijn blijvend? De kosten zijn immers hoog. In Frankrijk is sprake van een steun van 64 procent, steviger dan in Nederland, maar Frankrijk heeft een goede defensie, bovendien een atoommacht. Na Nederland volgen Duitsland en de Verenigde Staten van Amerika met 52 procent en vervolgens Italië met 50 procent. Op de vraag wat de beste kansen zijn voor vrede, antwoordt 48 procent van de Nederlanders dat Poetin moet worden vervangen. 30 procent meent dat dan Rusland eerst verslagen dient te worden, maar nu schijnt Bachmoet toch in Russische handen te zijn gevallen. Hoe kunnen de verwoestende acties van de Russen worden gestopt? 21 procent vindt dat Oekraïne beter lid van de NAVO kan worden. 30 procent van de ondervraagde Nederlanders kijkt daar anders tegen aan. 16 procent is bang dat er voorlopig geen vrede komt. 14 procent meent dat Oekraïne zich maar beter kan overgeven aan Rusland.
Dat laatste is een standpunt dat verre van ideaal is. Dan zou de tirannie zegevieren. Als je dit accepteert kan Poetin gewoon doorgaan met het kapot maken van Oekraïne, het ontvoeren en vervolgens gedwongen adopteren van kinderen in Russische gezinnen en tevens met het najagen van nieuwe grenzen in het licht van de Russische idee. Hier valt zeker te wijzen op de reacties op Hitler. De geschiedenis leert dat een dictator direct hard tot de orde moet worden geroepen, anders verlangt hij naar steeds meer. Zachte heelmeesters maken stinkende wonden. De antwoorden in andere landen zijn vergelijkbaar. In alle westerse landen lijkt de steun te groeien voor het plan om Oekraïne lid te laten worden van de NAVO. Reeds in 2008 heeft Oekraïne de belofte gekregen dat het mag toetreden tot de NAVO als aan de voorwaarden is voldaan, zoals bijvoorbeeld geen gewapende conflicten op het grondgebied. In de Europese landen is het aantal voorstanders 50 procent, in de Verenigde Staten van Amerika zelfs 70 procent. Van de ondervraagden in Nederland wil 22 procent Oekraïne uitnodigingen voor het lidmaatschap van de NAVO, maar pas na de oorlog. Vrede in Europa. Dat is de reden om Poetin snel te verslaan.
Jan Willem Sap
Voorzitter VDE
Amsterdam, 23 mei 2023