Geen populisme maar pluralisme
In 2015 kreeg de PiS in Polen 37 procent van de stemmen. Daarna wist de PiS een regeringscoalitie te vormen. Vervolgens werd de aanval geopend op de onafhankelijke rechter en de openbare omroep. Zo werd door middel van vriendjespolitiek het Constitutionele Hof geïnfiltreerd met rare uitspraken over Europa als gevolg. De regering ondermijnde het bestaande pluralisme in de democratie. Wat is de wil van het volk? Wie mag er namens het volk spreken? Alleen de winnaar van de verkiezingen?
Sinds de verkiezingen van 22 november 2023 is de PVV de grootste partij in de Tweede Kamer met 23 procent van de stemmen. Cultureel rechts en economisch links blijkt een slimme combinatie. Veel kiezers vonden blijkbaar dat politiek Den Haag te lang heeft weggekeken als het gaat om immigratie. Als onvoldoende onderscheid wordt gemaakt tussen ‘echte’ en ‘onechte’ vluchtelingen raakt de asielketen verstopt. Bij het regelen van meer opvang bij gemeenten ligt dwang door de rijksoverheid gevoelig.
De winst van de PVV betekent niet automatisch dat de PVV nu moet gaan regeren. Immers 77 procent van de bevolking heeft niet op Geert Wilders gestemd. Een populist meent vaak dat als hij een verkiezing heeft gewonnen, hij als enige het volk kan vertegenwoordigen. We zagen het ook bij de Amerikaanse president Donald Trump. Tegenstanders worden weggezet als verraders van de volkswil. Maar belangrijker dan de wil van de winnaar is dat in een democratische rechtsstaat sprake moet zijn van de wil om geordend en vreedzaam samen te leven, met respect voor het aanwezige pluralisme. Dat is in het nationale en Europese belang. Nederland is een land van minderheden en minderheden moeten zich hier thuis kunnen voelen. Belangrijk is hoe politieke partijen zich na de verkiezingen opstellen. Als de PVV gaat meedoen in een regeringscoalitie is het een te groot risico dat racistische retoriek de boventoon zal voeren. Dat zal niet alleen een smet werpen op de Nederlandse regering, maar ook op het bestuur van de Europese Unie.
Amsterdam, 29 december 2023
Jan Willem Sap
Voorzitter VDE