De VDE feliciteert Frans Timmermans met zijn benoeming tot eerste vicevoorzitter van de Europese Commissie. Maar of we onszelf daarmee ook gelukwensen? Timmermans is intelligent, gemakkelijk in de omgang, welbespraakt in vele talen en als hij spreekt, zegt hij doorgaans meer dan veel van zijn voorgangers. Kortom, een verlies voor Nederland en een aanwinst voor Europa.

En toch wringt er iets. Nadat in 2005 de Nederlandse bevolking in meerderheid tegen de Europese Grondwet had gestemd, beleefde Frans Timmermans donkere dagen. Hij was er van overtuigd was dat ‘meer Europa’ beter voor Nederland was, maar hij moest erkennen dat de meeste kiezers daar anders over dachten. Wat te doen? Trouw blijven aan zijn overtuiging, of zich aanpassen aan wat de meerderheid kennelijk vond.

Timmermans koos voor het laatste. Hij was en bleef ‘Europeaan’, maar matigde zijn Europese retoriek, of sterker, hij werd zelf een kritische Europeaan. Het moest anders daar in Brussel, beter luisteren naar ‘het volk’ , beperken tot de hoofdzaken en wetgeving die dat niet doet, schrappen. Trouw aan de verwerping van de Grondwet, beloofde hij als Kamerlid van de PvdA het volgende verdrag, dat van Lissabon, opnieuw aan een referendum te zullen onderwerpen.

Maar daar kwam het niet van. Timmermans werd staatssecretaris Europese Zaken en in die functie leidde hij dit verdrag door de beide Kamers, en daar bleef het bij. Omdat dit verdrag – afgezien van de grondwettelijke toeters en bellen – vrijwel gelijk is aan de verworpen grondwet, werd deze in feite alsnog aangenomen. De aap kwam uit de mouw. De nieuwe kleren van Timmermans waren voor de show, terwijl hij in de praktijk zijn oude standpunt trouw bleef.

Dit soort schijnheiligheid is inherent aan het politieke handwerk. De mooie woorden waarmee kiezers worden gewonnen verhouden zich moeizaam tot de daden die worden verricht. Zo is het en zo zal het blijven. Het gaat dus om de mate waarin, en die is, als het om Nederland en Europa gaat, gevaarlijk groot geworden. Timmermans is daarbij in goed gezelschap. Eens waren het CDA, de PvdA en de VVD verklaarde voorstanders van een federaal Europa, maar inmiddels is het idee van een supranationale Europese regering taboe verklaard. De politieke programma’s blijven in interstatelijke samenwerking steken. Natuurlijk, samenwerken is noodzakelijk om bijvoorbeeld de belastingconcurrentie, de externe energieafhankelijkheid, de bewaking van de buitengrenzen aan te pakken. Maar aangezien bij deze oplossing ieder land zijn vetorecht behoudt, blijft het bij loze beloften.

Hoe parmantig deze Euroscepsis ook wordt uitgesproken, in de politieke realiteit gaat het anders en eigenlijk als vanouds: de invloed van Europa neem niet af maar juist toe. Het duidelijkste voorbeeld is de controle van Brussel op de nationale financiën en van de ECB op de nationale banken. Hier was het de financiële crisis die tot meer Europa dwong. De vluchtelingenstroom, de afhankelijkheid van externe energie, de internationaal georganiseerde criminaliteit drijven in dezelfde richting. Nederlandse politici leven zodoende in twee werelden, de echte van Europa en de schijn van Den Haag.

In deze echte wereld zal Frans Timmermans er op toezien dat er niet op Europees niveau wordt geregeld wat net zo goed en dus beter op nationaal niveau kan. Zijn eerste voorbeeld was, volgens NRC van 6/10/’14 , het maximum vermogen van stofzuigers. Overregulering zou dat zijn. Daar dacht het Europese Parlement anders over. Dit maximum moet de Europese markt vrijwaren tegen stofzuigers die met een meer vermogen meer energie verbruiken. Een beter voorbeeld kwam ter sprake tijdens de hoorzitting van het Europees Parlement op 7/10/’14 waar Timmermans werd ondervraagd. Het ging om de arbeidsomstandigheden van kappers die volgens sommigen wel maar naar zijn mening niet op Europees niveau geregeld hoeven te worden. Hier scoorde hij een punt. Maar toch, de ambitie van Timmermans zal verder gaan dan de bestrijding van dit soort klein onkruid. Een keer in Brussel zal hij zich bevrijdt voelen van de Haagse retoriek en weer ronduit zeggen wat hij vindt: meer Brussel is beter, in ieder geval voor Timmermans. We zullen het zien.

Paul Kapteyn
Amsterdam, 7-10-2014

Use Facebook to Comment on this Post